به گزارش مشرق، هنوز چند روز از درگیری و تنش لفظی درباره امکان لو رفتن توافقات محرمانه بین ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی نگذشته است که گفته میشود یوکیا آمانو، مدیر کل این سازمان بین المللی با حضور در سنای آمریکا پاسخگوی ابهامات نمایندگان آمریکایی درباره توافق ایران و گروه 1+5 که در روز 14 جولای حاصل شد؛ میشود.
اگر چه مقامات آمریکایی ظاهرا بارها تاکید کردند که توافق بین ایران و آژانس محرمانه است با این حال مقامات آمریکایی طی روزهای گذشته برای دفاع از توافق هسته‌ای وین شاخصهایی به منتقدان خود از جمله در سنا و کنگره آمریکا ارائه کرده‌اند که نگرانیهایی را در پی داشته است. این شاخصها و کدهای ارائه شده نشان داد که احتمال لو رفتن توافق محرمانه بین ایران و آژانس اگر صددرصد نباشد کمتر از آن هم نیست.
اکنون به نگرانیهای ناشی از اظهارات مقامات آمریکایی که حاکی از لو رفتن جزئیات توافق محرمانه ایران و آژانس و ارائه آن به طرف آمریکایی است، یک نگرانی دیگر نیز اضافه شده است و آن حضور آقای آمانو در جلسه نمایندگان آمریکا و ارائه توضیحات از طرف وی به سناتورهای آمریکایی درباره توافق هسته‌ای است.
چند سناتور آمریکایی روز جمعه در بیانیه‌ای در این زمینه خاطر نشان کرده‌اند: به منظور آگاهی کامل کنگره از جزئیات و تبعات توافق هسته‌ای، اطلاع از نقش آژانس در اجرای این توافق با ایران برای ما حائز اهمیت اساسی است.
نهاد دیده‌بان هسته‌ای هم روز گذشته در بیانیه‌ای که حاکی تایید حضور آقای آمانو در سنای آمریکا است اعلام کرد آمانو روز چهارشنبه در کمیته روابط خارجی مجلس سنا حاضر خواهد شد تا نقش آژانس در راستی‌آزمایی و نظارت بر تدابیر هسته‌ای تحت برجام را مورد بحث قرار دهد.
در این زمینه نکات قابل تاملی وجود دارد که باید به آن توجه کرد. اول اینکه با توجه به بحثهای اخیر مبنی بر بی اعتمادی ایرانیها به آژانس و لزوم محرمانه ماندن جزئیات بین ایران و آژانس، حضور آمانو در جلسه‌ای با نمایندگان آمریکایی چه توجیهی می‌تواند داشته باشد؟ نقش آژانس در راستی آزمایی و نظارت بر روند اجرای توافق کاملا مشخص و واضح است و چارچوب آن کاملا در اساسنامه این سازمان بین المللی و حتی در برجام آمده است و توضیح آن نیازی به جلسه اضافی با حضور شخص مدیر کل آژانس ندارد. اگر هم توضیحی در این زمینه مورد نیاز باشد مذاکره کنندگان آمریکایی که بارها در وین با مدیرکل آژانس دیدار و گفتگو داشتند می‌توانند ابهامات سناتورها را برطرف کنند.
این مساله نوعی بی محلی به اعتراضات مقامات ایرانی از جمله نماینده ایران در آژانس نیز محسوب میشود.
رضا نجفی سفیر و نماینده دائم کشورمان در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته گذشته با ارسال نامه‌ای به مدیرکل آژانس رسما نسبت به اظهارات غیر مسئولانه مقامات آمریکایی اعتراض و از سوء استفاده احتمالی و یا درز اطلاعات از آژانس به بیرون هشدار داده بود.
مساله دوم که پیش از این نیز درباره آن بحثهای زیادی صورت گرفت وابستگی ساختاری آژانس به غرب و به ویژه آمریکاست. در واقع چنین اقدامی از سوی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی شاخص دیگری برای اثبات این موضوع است؛ در غیراینصورت با توجه به موقعیت حساس کنونی که اجرای برجام به خاطر مسائلی نظیر همین بی اعتمادی یک طرف توافق( به نهادی که قرار است نقش ناظر را در روند آن ایفا کند) با مشکلاتی مواجه است، بهتر بود آقای یوکیو آمانو برای حفظ ظواهر هم که شده درخواست سناتورهای آمریکایی برای حضور در جلسه آنها رد کند و آن را دلیلی بر بی طرفی خود نشان دهد یا آن را به وقت دیگری موکول کند یا حداقل یک مقام درجه چندم آژانس را به جلسه سنای آمریکا کند.
مساله دیگر که می‌توان به آن اشاره کرد این است که آیا مدیرکل آژانس این حق را برای همه طرفهای توافق قائل است که درصورت ارائه درخواستی از سوی آنها به آن پاسخ مثبت بدهد. مثلا اگر پارلمان روسیه یا ایران هم چنین درخواستی داشته باشند آیا آقای آمانو فورا به این درخواست پاسخ مثبت خواهد داد؟
بهتر این است که آژانس برای اثبات بی طرفی خود و کاستن از بی اعتمادی ایرانیها نسبت به اقدامات این نهاد به ظاهر بین المللی روش دیگری را در پیش بگیرد و کمتر به یک طرف توافق غش کند تا موقعیتش به عنوان نهاد ناظر بر اجرای توافق هسته ای بیش از این زیر سوال نرود.
